KDTD Kongre Kitapçık Özeti

Oturum Başkanı: Serap ÖZER, Bahçeşehir Üniversitesi

Çocukta Sosyal Beceri Eğitimi İçin Bütünleştirici Bir Yaklaşım: SOBECE, Aygün Tuçe ATAŞ, Habitat Psikoloji

Sosyal beceri; bireyin kendini ifade etme, çevresindekilerle iletişim kurma,  toplumsal sorumluluklarını yerine getirme, içinde bulunduğu  gruba uyum sağlama  amacı ile sergilemesi beklenen öğrenilmiş davranışların tümünü ifade eder. Sosyal yeterlik ise kişinin görevini,  rollerini yeterli bir şekilde yaptığını gösteren sonuç veya yargılamaya dayanan değerlendirmedir. Sosyal beceri yetersizliği, bireyin çeşitli sosyal becerilere sahip olmaması ve ya sahip oldukları halde becerileri uygun ortam ya da durumlarda kullanamaması halidir. Sosyal beceri eksikliği,  dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü, sosyal kaygı, karşıt gelme bozukluğu, öfke kontrol zorluğu, yaygın  gelişimsel bozukluk, uyum ve davranış sorunları ve gelişimsel gerilik yaşayan çocuklarda daha belirgin şekilde ortaya çıkmaktadır. Sosyal becerilerde yetersiz olan çocuklar yaşamları boyunca, evde ve okulda uyum sorunları yaşamakta, kişiler arası ilişkilerde, akademik çalışmalarında, duygusal davranışsal alanlarda, mesleki yaşamlarında çeşitli problemlerle karşılaşmaktadır. Yetişkinde sosyal beceri eğitimine ilişkin pekçok model ve kaynak bulunmasına rağmen çocuklarda bu alandaki çalışmalar sınırlıdır. Çocukla sosyal beceriyi çalışırken daha eğlenceli, yaratıcı çalışılmasına gereksinim duyulmaktadır. Buradan hareketle çocukla sosyal beceriyi daha etkin ve eğlenceli çalışabilmek için bir “Sosyal Beceri Eğitim Programı (SOBECE)” hazırlanmıştır. SOBECE’de sosyal beceriler şu şekilde sınıflanmıştır.

• İlişki başlatma ve sürdürme becerileri
• Grupla etkileşim ve bir iş yürütme becerileri
• Duygulara yönelik beceriler
• Saldırgan davranışlar ve dürtülerle başa çıkma becerileri
• Problem çözme becerileri
• Plan yapma becerileri

Bu başlıklar altında yaptığımız çalışmalarda yaklaşık 70  beceri, yüzlerce egzersiz ve oyunla desteklenmiştir. SOBECE  kognitif davranış  terapisi, psikodrama, sosyal öğrenme kuramı , rol canlandırma, akran destekli öğrenme yaklaşımları temel alınarak hazırlanmıştır.

“Zor Çocuklarla” SOBECE Pilot Uygulaması, İlknur EFEÇINAR, İz Danışmanlık

    SOBECE (Sosyal Beceri Eğitim Programı) pilot uygulaması, 6 çocuk ile toplam 12 seanslık grup çalışması şeklinde gerçekleştirilmiştir. “Zor Çocuklar” başlığı altında topladığımız çocukların tanıları şu şekildeydi: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü, karşıt gelme bozukluğu ve öfke kontrol güçlüğü. Aileleri ve öğretmenleriyle yapılan görüşmelerde bu çocukların hem okulda hem de evde sosyal beceri alanında çeşitli güçlükler yaşadıkları tespit edilmiştir. Bu pilot çalışmanın hedefi çocukların bir taraftan sosyal becerilerini geliştirirken, aynı zamanda bunları uygulayabilecekleri ve deneyimleyebilecekleri bir ortam sağlamaktır. SOBECE öğrenilen davranışların bir çok terapide zorluk oluşturan davranışın  genellenmesi, kalıcılığı ve gerçek yaşama aktarılması  bakımından imkan tanımaktadır. Süreç içinde çeşitli çocuk oyunları, masallar, öyküler, drama, kuklalar, oyuncaklar, resimli kartlar ve çeşitli malzemeler kullanılmıştır. Grup çalışmalarında önceden yapılandırılmış ödül ve yaptırımlar kullanılmıştır. Bu çalışma sonunda çocukların ilişki  başlatma ve sürdürme, grupla iş bölümü yapma, grup içi kurallara uyma, duygularını tanıma, ifade etme,  saldırgan davranışlarını kontrol etme, problem çözme vb. becerilerinde belirgin gelişmeler gözlenmiştir. Çocuklardaki bu gelişim öğretmenleri ve ebeveynleri tarafından okul ve ev yaşamında da izlenmiştir. Bu programın daha geniş kitlelere kontrollü çalışmalarla uygulanması planlanmaktadır.