Sıkça Sorulan Sorular

SOBECE ‘den 5-15 yaş arası tüm çocuklar faydalanabilir. Sosyal beceri eğitimi, her çocuğun gelişim sürecinde edinmesi gereken gerçek yaşam becerileridir. Üstelik sosyal beceri eğitimi ergenlik ve yetişkinlik döneminde ortaya çıkan pek çok sorun için önleyicidir. Aynı zamanda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü, kaygı bozukluğu gibi pek çok tanı grubunda iyileştirici ve geliştirici olarak da işlev görür.

SOBECE’den özellikle;

• Arkadaş edinmede sorun yaşayan,
• İçe kapanık,
• Özgüven eksikliği olan,
• Sorumluluk almayan,
• Dikkat eksikliği olan,
• Hiperaktivitesi, dürtüselliği olan,
• Öğrenme güçlüğü olan,
• Sosyal ortamlarda kaygılanan ve heyecanlanan,
• Kurallara uymada zorluk çeken,
• Hakkını savunamayan,
• Anne- baba veya öğretmenine karşı gelen,
• Öfkesini kontrol edemeyen,
• Okul başarısızlığı yaşayan,
• Uyum ve davranış sorunları yaşayan,
• Gelişimsel gerilik yaşayan çocuklar faydalanabilir.

SOBECE eğitimini almış, psikolog, psikolojik danışman, çocuk psikiyatristi, ve çocuk gelişim uzmanı çocuklara yönelik SOBECE çalışmaları yapabilir.

Çocuğunuzda aşağıdakilerden bir veya birkaç tanesi varsa çocuğunuzun sosyal beceri eğitimine ihtiyacı vardır:

• Kendine güven duymuyorsa,
• Bir konuşmayı başlatmada ve sürdürmekte sorun yaşıyorsa,
• Girişken değilse,
• Arkadaş ilişkilerinde sorun varsa,
• Sosyal ortamlara girmekte sıkıntı yaşıyorsa,
• Söylediklerinizi dinlemiyorsa,
• Evde veya okulda kurallara uymuyorsa,
• İsteklerini, düşüncelerini ifade edemiyorsa,
• Topluluk önünde konuşmakta kendini ifade etmekte zorlukları varsa,
• Hakkını koruyup savunamıyorsa,
• Kızgınlığını kontrol edemiyorsa,
• Sorunlarını çözme konusunda sıkıntıları varsa,
• Göz kontağını az kuruyorsa,
• Duyguları anlayıp ifade edemiyorsa,
• Empati kuramıyorsa,
• Alay edilme ile başa çıkamıyorsa,
• Zamanı planlama, organize olma konusunda sıkıntıları varsa,
• Akran gruplarına giremiyorsa,
• Kıskançlık duygusuyla baş edemiyorsa,
• Ödevlerini yapmıyorsa,
• Başkalarının haklarına saygılı olmuyorsa,
• Yardımlaşma ve paylaşma yapmıyorsa,
• Çevresindekilere karşı saldırgan davranışları varsa.

Bu becerilerin kazanımı ile çocukların çatışmaları ve gerginlikleri dolayısıyla da mutsuzlukları azalır. Evde ve okulda hayat doyumları artar. Bu durum onların ders başarılarına da yansır.

SOBECE eğitiminden önce, çocuğun anne-babası ve öğretmeni tarafından Sosyal Becerileri Değerlendirme Ölçeği ile çocuğunuzun sosyal becerilerini değerlendirmesini yapmanız istenir, SOBECE eğitimi tamamlandıktan sonra ise yine aynı ölçek aracılığıyla tekrar bir değerlendirme yaparsınız, bu ölçekler arasındaki puanlar karşılaştırarak çocuğunuzun SOBECE’den nasıl bir fayda sağladığı objektif olarak değerlendirilmiş olur. Ayrıca, SOBECE eğitiminin sonunda çocuğunuzun çalışma sırasındaki performansıyla ilgili bir rapor sizinle paylaşılır. SOBECE eğitimini daha önce alan çocuklarımızın aile ve öğretmenleri, ev ve okul ortamında çocuklarının yaşadıkları sıkıntılarla ilgili pek çok olumlu gelişme bildirmişlerdir.

SOBECE eğitimi alan çocuklar;

• Kendisine güvenir.
• Girişkendir.
• Öfkesini kontrol edebilir, kendini sakinleştirebilir.
• Yaşadığı çevreyle daha uyumlu olur.
• Kendisini daha iyi ifade edebilir.
• Arkadaş edinebilir.
• Oyun ve etkinliklere katılır.
• Kurallara uyar.
• Haklarını koruyabilir.
• Duygularını tanır ve ifade eder.
• Başkalarının haklarına saygılı olur.
• Empati kurar.
• İsteklerini erteleyebilir.
• Sorunlarını çözebilir.
• Zamanını, gününü planlar
• Konuşan kişiyi dinler ve konuşmayı sürdürür.
• İstek ve ihtiyaçlarını ifade eder.
• Gerektiğinde hayır diyebilir.
• Nezaket ifadelerini kullanır.
• Sırasını bekler.
• Kazanmaya ve kaybetmeye uygun tepkiler verir.
• Kendini koruyabilir.
• Kıskançlık duygusuyla baş eder.
• Grup içi krizlerle baş eder.
• Yardımlaşır ve paylaşır.

SOBECE etkinliği birçok bilimsel araştırmayla ortaya konmuş kognitif davranış terapisi ve psikodrama başta olmak üzere, sosyal öğrenme kuramı, rol canlandırma, akran destekli öğrenme yaklaşımları temel alınarak hazırlanmıştır. SOBECE’nin, güçlü bilimsel temeli 4-15 yaş arasındaki çocukların sosyal becerilerini değerlendirmek üzere geliştirdiği 5’li likert tipi cevaplama seçeneği olan Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeğidir. SOBECE programı uygulanmadan önce ve program bittikten sonra uygulanan bu ölçek ile çocuğun gösterdiği gelişim niceliksel olarak da saptanır.

Sosyal becerilerde yetersiz olan çocuklar yaşamları boyunca, evde ve okulda uyum sorunları yaşamakta, kişiler arası ilişkilerde, akademik çalışmalarında, duygusal davranışsal alanlarda, mesleki yaşamlarında çeşitli problemlerle karşılaşmaktadır (Antia, Kreimeyer, Eldredge ,1994; Haynes, Moran, Pindzola, 1990; Chandsey,1992; Zirpoli ve Meloy, 1997). Yapılan araştırma sonuçları, çocuklarda sosyal beceri yetersizliğinin akranları tarafından reddedilmeye neden olduğu görüşünü desteklemektedir (Farmer, Pearl ve Acker, 1996). Ayrıca Johnson ve Johnson (1990) yaptıkları bir çalışmada iş kaybetmenin %90’ının nedenlerinin sosyal problemler olduğunu vurgulamışlardır.

Bebek yeni doğduğunda ilk olarak annenin gözleri ile buluşur. Ardından, çıkardığı sesler anne tarafından anlamlandırılır ve böylelikle ihtiyaçları karşılanır. Anne, adeta bir ayna olur ve bebeğin tepkilerini ona yansıtır. Bebekleri ile konuşan, konuşurken göz kontağı kuran anne babaların çocukları da konuşurken göz kontağı kurarlar. Anne ve babalar, çocukları için sosyal becerilerin gelişmesinde davranışları ile model olurlar. Çocuklar, anne ve babalarını taklit ederler. Ailenin sosyal beceri yeterliliği çocuk için çok önemlidir ancak her zaman yeterli olmayabilir. Bazı çocuklar gördükleri ve öğrenip desteklendikleri bir davranışı daha kolay biçimde yaparlar. Bazı çocuklarsa, ailelerinde gördükleri halde kendi kişisel özelliklerinden dolayı sosyal becerileri uygulamakta zorluk çekebilirler. Bazen de nasıl yapacaklarını bilemeyebilirler. Ailelerde neden yapamadıklarını bir türlü anlayamazlar. Ailedeki iletişim bu noktaya gelmeden profesyonel yardım almakta fayda vardır. SOBECE, ailelere çocuklarındaki sosyal becerileri destekleyip geliştirmelerine ve varsa yetersizliklerini fark etmelerine yardımcı, rehber niteliğinde bir programdır. Programın içeriğinde yer alan ev ödevleri anne babalar için iyi bir yön gösterici işlevi görür. Anne-babalar aynı zamanda Çocuklar için Gerçek Yaşam Becerileri kitabından da fayda sağlayabilirler.

Çocuklar sosyal beceriyi iletişim ve etkileşim içinde öğrenirler. Bu süreçte, gözlem yapma ve taklit etme de ağırlıklı olarak yer alır. Ancak bir davranışın kazanılıp, sürdürülmesinde, o davranışla ilgili çocuğa olumlu geri bildirim vermek de çok önemlidir. Çocuklar, hangi davranışların onaylandığını, hangilerininse onaylanmadığını görerek sosyal becerilerini oluştururlar. Aileler, kendi çocuklarını çok nesnel biçimde değerlendiremeyebilirler. 5-15 yaş arasında akran onayı da önemlidir ancak çok belirgin olmayabilir. Çocuklar arkadaşlarının, bazen olumsuz davranışlarına da onay verebilirler. Dolayısıyla çocuğun bir referansa ihtiyacı vardır. Hem akranlarının, hem de bir uzmanın olduğu bir grupta, çocuklar hem görerek hem deneyimleyerek hem de olumlu geri bildirim alarak sosyal becerilerini daha iyi geliştirirler.

Okul, toplumsal yaşamın küçük ama çocuk için büyük ve önemli bir alanıdır. Okulla birlikte, sosyalleşme daha işlevsel olduğundan çocuğun sahip olduğu becerilerin test edildiği bir alandır. Çocuğun, kendini tanıtma, isteğini ifade etme, hayır diyebilme, izin isteme, bir gruba katılma, iş birliği yapabilme, kendini durdurma gibi pek çok beceri okul ortamında gerekli sosyal beceriler arasında yer alır. Pek çok öğretmen akademik yetersizlikten önce sosyal becerilerdeki eksiklikleri fark eder. Çünkü bilir ki çocuğun arkadaşları arasındaki sosyal kabulü onun akademik yaşantısı için de çok önemlidir. Bunun bilincinde olan öğretmen çocuk için endişelenir. Okullar için SOBECE programı, öğretmenlere sosyal olarak kabul görmeyen çocuklarla ilgili yaşadıkları sorunları çözmede yardımcı olacak güçlü, etkin ve eğlenceli bir programdır. Öğretmenler bu programı sadece sosyal beceri alanında güçlükleri olan çocuklarla değil tüm öğrencileri ile birlikte uygulayabilirler. Çünkü, programın sorun davranışları değiştirme, iyileştirme özelliğinin yanında ileride oluşabilecek sorunları önleme ve kazanılan davranışların kalıcılığını sağlama özelliği de mevcuttur.

Sosyal becerilerin kalıtsal olarak kuşaktan kuşağa aktarılabildiğini gösteren araştırmalar bulunmamaktadır. Ailelerin çocukları ile ilgili olarak bu tür söylemleri bir temenni bir beklenti olabilir. Michelsin, Sugai, Wood ve Kazdin (1983), sosyal beceriler alanında bulunan tanımları inceleyerek şu ortak noktalara ulaşmışlardır. Sosyal beceriler, temelde öğrenme yolu ile kazanılmakta (özellikle sosyal öğrenme) sözel ve sözel olmayan davranışları içermekte, etkili ve uygun etkileşim başlatmakta ve etkileşime tepki vermeyi sağlamaktadırlar. Ayrıca, sosyal ödüllerle bu etkililiğinin arttığı, becerilerin bireyin çevreyle etkileşim sonucunda oluştuğu, bireyin yaşı, cinsiyeti, statüsü ile çevrenin özelliklerinden etkilenerek şekillendiği, bu becerilerdeki eksikliğin değerlendirmelerle ve ölçeklerle ortaya çıkarılıp, eğitimle geliştirilebileceğini ifade etmişlerdir (Elliot ve Gresham,1993).

SOBECE programının pandemi, zaman veya mekanla ilgili zorluklar sebebiyle yüz yüze uygulanamadığı durumlarda çevrimiçi olarak uygulanmasıdır. Çocuk ve uzmanın online olduğu sistemde sosyal becerilerle ilgili görsel veya sözel kartlar, egzersizler, oyunlar, çeşitli görevler çocuğun ekranına yansıtılarak beceriler çalışılır. Çeşitli görsellerle çocuğa geri bildirimler verilir. Uzman, çocuğun anne- babası ve öğretmeni çocukla ilgili SOBECE Sosyal Beceri Ölçeğini uygular. Bu ölçekteki puanlara göre çocuğa özel bireyselleştirilmiş SOBECE programı hazırlanır ve online SOBECE sistemi üzerinden çocuğun sorun yaşadığı lanlar da dikkate alınarak uygulanır. Çocuğa yapılan her bir seanstan sonra SOBECE pratik uygulaması verilerek o hafta çalışılan becerilerin uygulamasını yapması sağlanır. Belli aralıklarla aileyle de görüşmeler düzenlenerek ailenin de çocuğunun sosyal becerilerini ev ortamında nasıl destekleyebileceği konuşulur.